Ψυχολογική Υποστήριξη παιδιού Ενηλίκου - Παναγιωτοπούλου Αγγελική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΙΔΙΚΩΝ ΘΕΡΑΠΕΙΩΝ ypostirixi.net

Ψυχολογική Υποστήριξη παιδιού Ενηλίκου - Παναγιωτοπούλου Αγγελική

Άγχος και Κατάθλιψη στην 3η Ηλικία

dromostherapeia.gr

23.01.2011

Τρίτη ηλικία

Οι ηλικιωμένοι, ή αλλιώς η τρίτη ηλικία είναι μία ιδιαίτερη ηλικιακή ομάδα με ξεχωριστές ανάγκες. Τα όρια έναρξης της 3ης ηλικίας δεν είναι σαφή, συνήθως κάποιος ανήκει στην  τρίτη ηλικία εφόσον περάσει το 65 έτος της ηλικίας του, ενώ γενικά θεωρείται κάποιος ηλικιωμένος από την ώρα που θα συνταξιοδοτηθεί. Η 3η ηλικία έχει ειπωθεί ότι είναι τα «χρυσά χρόνια». Αυτό γιατί τότε ο άνθρωπος έχει αρκετό ελεύθερο χρόνο και μειωμένες υποχρεώσεις ώστε να ασχοληθεί με πράγματα που του αρέσουν και με δραστηριότητες που αγαπάει.
Για πολλούς όμως ηλικιωμένους η τρίτη ηλικία συνοδεύεται από αρκετά προβλήματα. Η συνταξιοδότηση πλέον συνδέεται έντονα με τη μείωση εσόδων του ατόμου, συνεπώς υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες να αντιμετωπίσει οικονομικές δυσκολίες. Επιπλέον με τη συνταξιοδότηση αλλάζει ο κοινωνικός ρόλος του ατόμου, δεν έχει απασχόληση καθημερινή, γεγονός το οποίο μπορεί να το επηρεάσει στην κοινωνική του ζωή αλλά και στην ψυχολογική του προσαρμογή. Η αλλαγή της ταυτότητας (δεν είναι πια π.χ. ο κος Νίκος, ο επιχειρηματίας ή ο υπεύθυνος μισθοδοσίας) μπορεί να προκαλέσει δυσκολίες προσαρμογής στην καθημερινότητα, ανία και αδράνεια. Εκτός όμως από την απώλεια του ρόλου, μπορεί να προκύψει και η απώλεια της κοινωνικής ζωής καθώς  πολλοί είναι εκείνοι οι οποίοι κοινωνικοποιούνται μέσα από τη δουλειά. Έτσι μόλις κάποιος συνταξιοδοτηθεί έρχεται αντιμέτωπος με δυσκολίες εύρεσης κοινωνικών επαφών και προσέγγισης νέων προσώπων.
Ταυτόχρονα μπορεί το άτομο εμφανίσει προβλήματα υγείας. Τα προβλήματα υγείας απαιτούν περισσότερα χρήματα αλλά και μπορεί να περιορίζουν τις δραστηριότητές του ατόμου με αποτέλεσμα να πλήττεται η ποιότητα ζωής του αλλά και της οικογένειάς του. Ένα από τα πιο συχνά προβλήματα σε σχέση με την υγεία καθώς μεγαλώνουμε είναι η αίσθηση της κόπωσης στο σώμα, της απώλειας των δυνάμεων, της αλλαγής της εικόνας μας, της έκπτωσης των αισθήσεων όπως η ακοή και η όραση αλλά και των νοητικών λειτουργικών όπως η μνήμη. Αυτά τα προβλήματα συχνά συνοδεύονται και από προβλήματα ψυχικής φύσεως. Αυτή η φυσική φθορά του οργανισμού σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να αυξήσει το αίσθημα ευαλωτότητας του ατόμου. Έτσι ο ηλικιωμένος μπορεί να αρχίσει να φοβάται ότι είναι ευάλωτος, ότι επιβαρύνει την οικογένειά του, ότι αρχίζει να εξαρτάται από τους άλλους και δεν μπορεί να ζήσει αυτόνομα, σκέψεις αρνητικές στις οποίες υποβόσκει ο φόβος της φθοράς και του θανάτου.
Όλες αυτές οι αλλαγές στη ζωή του ηλικιωμένου είναι πολύ πιθανό να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική του υγεία με αποτέλεσμα να εκδηλώσει συμπτώματα όπως το άγχος και η κατάθλιψη.


ʼγχος και Κατάθλιψη κατά την Τρίτη Ηλικία

Τα συχνότερα προβλήματα ψυχικής υγείας κατά την τρίτη ηλικία είναι το άγχος και η κατάθλιψη. Φαίνεται ότι οι ηλικιωμένοι έχουν αυξημένες πιθανότητες εκδήλωσης κατάθλιψης και άγχους αλλά παρόλ’ αυτά η επικράτηση των δύο αυτών διαταραχών παραμένει χαμηλότερη σε σχέση με άλλες ηλικιακές ομάδες. Οι έρευνες υποδεικνύουν ότι το 4-7% των ηλικιωμένων παρουσιάζουν κατάθλιψη, ενώ το 15% των ηλικιωμένων που πάσχουν από κατάθλιψη θα οδηγηθούν σε αυτοκτονία. Παρόλο που παλαιότερα το άγχος θεωρούνταν ότι εξαλείφεται με την πάροδο των χρόνων, πλέον οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι υπάρχει ακόμα και στους ηλικιωμένους και στο 90% των περιπτώσεων συνυπάρχει με την κατάθλιψη. Μάλιστα τα προβλήματα άγχους στην τρίτη ηλικία φαίνεται να αποτελούν ένα συνεχές στη ζωή του ατόμου απλά να εκδηλώνονται με διαφορετικό τρόπο, ενώ φαίνεται ότι το φύλο παίζει σημαντικό ρόλο, με τις γυναίκες να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο.
Όμως, συχνά αγνοούνται τα συμπτώματα από την οικογένεια ή και το ίδιο το άτομο καθώς εκλαμβάνονται ως φυσικό αποτέλεσμα του γήρατος και των πολλαπλών απωλειών που βιώνουν τα ηλικιωμένα άτομα. Όντως, οι πολλαπλές απώλειες προσφιλών προσώπων, οι σωματικές παθήσεις, η συνταξιοδότηση και οι αλλαγές στην κατοικία είναι μερικοί από τους παράγοντες που μπορεί να πυροδοτήσουν τα καταθλιπτικά συμπτώματα, είναι όμως σημαντικό να εντοπιστεί πότε ένα άτομο εκδηλώνει καταθλιπτικά συμπτώματα ή αγχώδη συμπτώματα ώστε να πάρει την κατάλληλη υποστήριξη. Η Τρίτη ηλικία δεν είναι συνώνυμη της κατάθλιψης. Πολλές φορές τα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι αποτέλεσμα της δυσκολίας προσαρμογής στη νέα ταυτότητα, και τον διαφορετικό τρόπο ζωής παρά στην ηλικία αυτή καθαυτή.
Συνήθη συμπτώματα της κατάθλιψης κατά την τρίτη ηλικία είναι

 

  • η θλίψη
  • η απογοήτευση
  • η απόσυρση από τις καθημερινές συνήθειες
  • η απάθεια
  • η πτώση της διάθεσης
  • η αλλαγή των συνηθειών του ύπνου και της διατροφής (αϋπνίες ή υπνηλία, απώλεια όρεξης)
  • η απαισιοδοξία
  • ενοχές και η
  • αίσθηση αβοηθητότητας.

Αντίστοιχα, χαρακτηριστικά συμπτώματα του άγχους κατά την τρίτη  ηλικία είναι:

 

 

  • η αγωνία για εμφανώς ασήμαντα γεγονότα
  • μία αγωνιώδης προσμονή σε καθημερινό επίπεδο

Τόσο στην περίπτωση του άγχους όσο και στην περίπτωση της κατάθλιψης το άτομο να εμφανίζει:

 

 

  • χαμηλή συγκέντρωση
  • απώλεια μνήμης
  • απώλεια ενδιαφερόντων
  • πολλαπλά σωματικά ενοχλήματα.

Τα τελευταία συμπτώματα είναι παρόμοια με άλλες παθήσεις όπως η άνοια και γι’ αυτό το λόγο είναι σημαντικό να γίνουν οι κατάλληλες εξετάσεις ώστε να αποκλεισθεί η οργανική αιτία των προβλημάτων.


Παράγοντες Κινδύνου για την Εκδήλωση Ψυχικών Διαταραχών κατά την Τρίτη Ηλικία

Φαίνεται να υπάρχουν πολλοί παράγοντες που να σχετίζονται με την εκδήλωση προβλημάτων κατάθλιψης και άγχους στους ηλικιωμένους. Μερικοί από τους πιο συχνούς παράγοντες που μπορεί να πυροδοτήσουν τέτοιου είδους συμπτώματα είναι:

 

 

  • Η κακή σωματική υγεία, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει κάποια χρόνια πάθηση ή κάποιο ατύχημα το οποίο θέτει τον ηλικιωμένο σε περιορισμό.
  • Η απώλεια σημαντικών άλλων όπως συντρόφων, μελών της πατρικής και μητρικής οικογένειας και φίλων
  • Η αλλαγή κατοικίας, η μετοίκηση σε κάποιον οίκο ευγηρίας
  • Η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά

 


Προστατευτικοί Παράγοντες για την Ψυχική Υγεία στην Τρίτη Ηλικία

Προστατευτικοί παράγοντες φαίνεται να είναι η ύπαρξη υποστηρικτικού δικτύου, η οργάνωση σε συλλόγους και ομάδες, και γενικότερα η δραστηριοποίηση του ατόμου όπως και η καλή υγεία. Όμως, η υπερβολική υποστήριξη από το περιβάλλον μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη αυτονομίας, σε χαμηλή αυτοπεποίθηση και χαμηλή αίσθηση αυτοαποτελεσματικότητας άρα να αυξήσει την εξαρτητικότητα των ηλικιωμένων.


Πως μπορεί να βοηθήσει η Οικογένεια;

Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να κάνει η οικογένεια για να βοηθήσει τον ηλικιωμένο ώστε να μειώσει την πιθανότητα να υποφέρει από προβλήματα ψυχικής υγείας.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι ηλικιωμένοι έχουν ανάγκη την ανθρώπινη επαφή, την παρέα, την επικοινωνία. Η οικογένεια είναι καλό να μην απομονώνει τους ηλικιωμένους από τις δραστηριότητές της. Επιπλέον είναι καλό οι ηλικιωμένοι με την υποστήριξη και την προτροπή της οικογένειάς τους να βρουν δραστηριότητες που τους δίνουν ικανοποίηση και ευχαρίστηση οι οποίες μπορεί να περιλαμβάνουν ψυχαγωγικές δραστηριότητες, εκδρομές, συνεστιάσεις, εκπαιδευτικές δραστηριότητες όπως και απασχόληση σε εθελοντικό ή όχι επίπεδο. Ακόμα και αν το ίδιο το άτομο δυσκολεύεται να εντοπίσει πως μπορεί να κοινωνικοποιηθεί ή να δραστηριοποιηθεί, η οικογένεια είναι καλό να του δίνει τα κατάλληλα ερεθίσματα ώστε να το βοηθήσει να προσαρμοστεί στην καθημερινότητά του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, να παραμείνει αυτόνομο και δραστήριο.
Αν η οικογένεια ή ο ίδιος ο ηλικιωμένος παρατηρήσουν αλλαγές στη διάθεση, τις συνήθειες ή τη συμπεριφορά είναι καλό να αναζητήσουν υποστήριξη. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο ηλικιωμένος έχει αναπτύξει μία σχέση εμπιστοσύνης με κάποιο γιατρό, συνήθως τον παθολόγο οπότε αρχικά είναι καλό να απευθυνθεί στον θεράποντα ιατρό του. Εφόσον επισκεφθεί το γιατρό του είναι καλό η οικογένεια να τον παροτρύνει να μιλήσει για οτιδήποτε τον απασχολεί και να μην δοθεί μόνο έμφαση στα σωματικά συμπτώματα, όπως συνήθως γίνεται, ώστε ο ιατρός να είναι σε θέση να τον παραπέμψει σε κάποιο ειδικό ψυχικής υγείας, αν κρίνει ότι τα συμπτώματά του είναι ψυχολογικής φύσης.


Πως μπορεί να βοηθήσει η Ψυχοθεραπεία;

Η ψυχοθεραπεία φαίνεται να μπορεί να βοηθήσει και μεγαλύτερους σε ηλικία ανθρώπους παρά την άποψη ότι δ&eps