Ψυχολογική Υποστήριξη παιδιού Ενηλίκου - Παναγιωτοπούλου Αγγελική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΙΔΙΚΩΝ ΘΕΡΑΠΕΙΩΝ ypostirixi.net

Ψυχολογική Υποστήριξη παιδιού Ενηλίκου - Παναγιωτοπούλου Αγγελική

Επιλόχειος Κατάθλιψη

dromostherapeia.gr

21.12.2010

Η ανακοίνωση μίας εγκυμοσύνης μπορεί να είναι ένα από τα πιο ευτυχισμένα γεγονότα στη ζωή μίας γυναίκας και του συντρόφου της.  Ο αρχικός ενθουσιασμός, η ευτυχία και η ικανοποίηση συχνά συνοδεύεται και από πολλά δυσφορικά συναισθήματα όπως άγχος, θλίψη, σύγχυση, εξάντληση. Αυτό γιατί στην περίοδο της κύησης και της λοχείας πραγματοποιούνται πολλές σωματικές, συναισθηματικές και πρακτικές αλλαγές στη ζωή της γυναίκας. Σωματικά η γυναίκα βλέπει το σώμα της να αλλάζει κατά την κύηση, να αυξάνεται το βάρος της, να νιώθει πόνους, κράμπες συναισθήματα τα οποία επηρεάζουν τη διάθεσή της. Ταυτόχρονα, αυξάνεται ραγδαία η παραγωγή ορμονών η οποία με τη σειρά της αλλάζει τη συναισθηματική της κατάσταση. Παράλληλα, λαμβάνονται αποφάσεις από την επιλογή γιατρού, του χώρου του τοκετού μέχρι και την διαμόρφωση του σπιτιού, το αν θα θηλάσει το μωρό, οργανώνονται μελλοντικά σχέδια, αλλάζουν οι συνθήκες εργασίας.  Όλες αυτές οι αλλαγές φέρουν συνήθως την γυναίκα αντιμέτωπη με μία μελαγχολία. Η μελαγχολία αυτή μπορεί να εκδηλώνεται με:

  • Κλάμα
  • αίσθημα εξάντλησης
  • ευσυγκηνησία
  • άγχος, αβεβαιότητα και φόβους
  • προβλήματα ύπνου
  • ευερεθιστότητα

Αυτά τα συναισθήματα θεωρούνται φυσιολογικά και εμφανίζονται στο 80% των γυναικών, λόγω της εξάντλησης της νέας μητέρας. Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν απότομα από την περίοδο της εγκυμοσύνης, αλλά συχνότερα εμφανίζονται λίγες μέρες μετά τον τοκετό, και διαρκούν από λίγες εβδομάδες έως και λίγους μήνες. Η μελαγχολία της λοχείας δεν θα πρέπει να συγχέεται με την επιλόχειο κατάθλιψη η οποία αποτελεί μία ψυχική νόσο, η οποία ανήκει στις διαταραχές διάθεσης.  

Τι είναι η επιλόχειος κατάθλιψης και ποια είναι τα συμπτώματά της;
Η επιλόχειος κατάθλιψη είναι μία διαταραχή της διάθεσης, μία μορφή της κλινικής κατάθλιψης που έχει έναρξη τις πρώτες εβδομάδες της λοχείας, αν και μπορεί να εμφανιστεί και αργότερα μέσα στον πρώτο χρόνο ζωής του μωρού. Περίπου μία στις δέκα γυναίκες εμφανίζει επιλόχειο κατάθλιψη. Είναι αρκετά σοβαρή νόσος ώστε να αλλάξει την όψη, τη συμπεριφορά και την προσωπικότητα της γυναίκας και αυτό μπορεί να γίνει αντιληπτό όχι πάντα από την ίδια αλλά από τα οικεία της πρόσωπα και κυρίως το σύντροφό της.

  • Αίσθημα θλίψης με παρουσία ή όχι κλάματος
  • Προβλήματα ύπνου (πολλές αφυπνίσεις, αϋπνία)
  • Διαταραχές διάθεσης
  • Ευερεθιστότητα
  • Έλλειψη ενδιαφέροντος, ικανοποίησης και ευχαρίστησης (από δραστηριότητες που μέχρι τότε πρόσφεραν ευχαρίστηση)
  • Διαταραχές όρεξης (αύξηση ή μείωση της όρεξης) που συνοδεύονται αντίστοιχα από αύξηση ή απώλεια του σωματικού βάρους
  • Συναισθήματα άγχους και φόβου. Το άγχος εμφανίζεται στο 90% των περιπτώσεων και μπορεί να αφορά την ίδια ή και το νεογέννητο ή ακόμα μπορεί να παρουσιάσει φόβο μην βλάψει το βρέφος.
  • Μειωμένη ενεργητικότητα, αίσθημα κόπωσης το οποίο συχνά βελτιώνεται τις απογευματινές ώρες.
  • Χαμηλή δέσμευση με το νεογέννητο
  • Αισθήματα ενοχής, αναξιότητας, αποτυχίας, φόβος νόσησης.
  • Δυσκολία συγκέντρωσης, λήψης αποφάσεων, μνήμης.
  • Ψυχοσωματικά συμπτώματα όπως πόνοι στο στήθος, αίσθημα παλμών κ.α.
  • Σκέψεις αυτοκτονίας

Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις, περίπου μία στις 200 γυναίκες μπορεί να παρουσιάσει επιλόχειο ψύχωση με βαρύτερη συμπτωματολογία ψευδαισθήσεις οπτικές ή ακουστικές, σύγχυση, παραλήρημα, άρνηση του νεογέννητου. Σε ακόμη σπανιότερες περιπτώσεις (1:250.000) το ψυχωσικό παραλήρημα μπορεί να οδηγήσει σε απόπειρα δολοφονίας του βρέφους ή του συζύγου.
Τα συμπτώματά της επιλόχειου κατάθλιψης ποικίλουν από γυναίκα σε γυναίκα από ηπιότερα σε πιο σοβαρά και υπάρχει πιθανότητα να υποχωρήσουν μέσα σε λίγους μήνες. Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να διατηρηθούν για αρκετά χρόνια. Ανεξάρτητα αν υπάρχει πιθανότητα υποχώρησης των συμπτωμάτων, αν παρατηρηθούν τέτοια συμπτώματα στη νέα μητέρα είναι καλό να πάρει επαγγελματική βοήθεια για να εξασφαλιστεί η ποιότητα ζωής της ίδιας και του νεογέννητού της.

Ποια είναι τα αίτια της εκδήλωσης της επιλόχειας κατάθλιψης;
Δεν είναι γνωστά τα αίτια της επιλόχειου κατάθλιψης και φαίνεται η εκδήλωσή της να είναι αποτέλεσμα συνδυασμού πολλών παραγόντων. Υπάρχουν ωστόσο ορισμένοι επιβαρυντικοί παράγοντες που σχετίζονται με την εκδήλωση και τη συντήρησή της. Το ιστορικό προηγούμενης ψυχικής νόσου, η ύπαρξη προβλημάτων υγείας όπως και η αλλαγή των ορμονικών επιπέδων. Οι ορμονικές μεταβολές και συγκεκριμένα η απότομη μείωση της παραγωγής ορμονών σε σχέση με την περίοδο της κύησης είναι ένας παράγοντας που διερευνάται πολύ από τους επιστήμονες. ʼλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες φαίνονται να είναι τα στρεσογόνα γεγονότα στη ζωή της γυναίκας (όπως οικονομικά προβλήματα, απώλειες και πένθος), η έλλειψη υποστηρικτικού κοινωνικού δικτύου, η υπερκόπωση, όπως και η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού με ψυχικές νόσους. Βέβαια όσο πιο υγιές το άτομο ήταν πριν την εκδήλωση της διαταραχής τόσο ηπιότερα μπορεί να είναι τα συμπτώματα και καλύτερη η πρόγνωση της πορείας της νόσου.

Προγεννετική Κατάθλιψη
Η προγεννετική κατάθλιψη, είναι άλλη μία μορφή κατάθλιψης με έναρξη κυρίως στο πρώτο τρίμηνο της κύησης.  Η προγεννετική κατάθλιψη συνήθως υποχωρεί προοδευτικά στο δεύτερο τρίμηνο. Συνήθως επανεμφανίζεται αμέσως πριν τον τοκετό ή και μετά τον τοκετό με τη μορφή της επιλόχειου κατάθλιψης. Η προγεννετική κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από παρόμοια συμπτώματα με την επιλόχειο κατάθλιψη όπως έντονο άγχος για την ίδια και το έμβρυο, απώλεια διάθεσης, χαμηλή δέσμευση με το έμβρυο, απώλεια ενδιαφερόντων και ικανοποίησης από αυτά, μεταβολές της όρεξης και του ύπνου. Η ύπαρξη προγεννετικής κατάθλιψης συνδέεται με την αύξηση της πιθανότητας χρήσης αλκοόλ και καπνού κατά την κύηση. Τα αίτια της προγεννετικής κατάθλιψης δεν είναι γνωστά και διερευνούνται οι ίδιοι παράγοντες που αναφέρθηκαν και στην επιλόχειο κατάθλιψη με ιδιαίτερη έμφαση να δίνεται τόσο στον ορμονικό παράγοντα όσο και στους ψυχοκοινωνικούς παράγοντες.
Όμως, αυτό που είναι αποδεκτό είναι ότι η ύπαρξη προγεννετικής κατάθλιψης αυξάνει την πιθανότητα εκδήλωσης επιλοχείου κατάθλιψης στη γυναίκα μετά τον τοκετό. Επιπλέον οι διατροφικές αλλαγές και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής που είναι προϊόν της κατάθλιψης επιφέρουν αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη του εμβρύου και την υγεία της εγκύου.

Τι μπορεί να κάνει η γυναίκα πριν και μετά την εγκυμοσύνη για πρόληψη;
Η γυναίκα που κυοφορεί ή που μόλις γέννησε θα πρέπει να αναμένει την πιθανότητα να βιώσει δυσφορικά συναισθήματα όπως άγχος, φόβους, εκνευρισμό και κούραση. Αυτά τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά και δεν θα πρέπει να παρερμηνευθούν ως παθολογικά ή να βιώσει αισθήματα ενοχής. Η πεποίθηση ότι η κύηση και η γέννα είναι η ευτυχέστερη στιγμή στη ζωή της γυναίκας είναι μύθος και δεν θα πρέπει να νιώθει αμήχανα για αυτά που της συμβαίνουν.
Είναι σημαντικό να επικοινωνείτε τα συναισθήματά σας με τα σημαντικά για εσάς πρόσωπα και να εκφράζετε τις ανάγκες σας σε αυτά. Με αυτό τον τρόπο θα έχετε την υποστήριξη που επιθυμείτε. Μην νιώθετε ενοχές αν έχετε την ανάγκη για προσωπικό χρόνο και ξεκούραση και φροντίστε να βρείτε τέτοιο χρόνο για εσάς. Μην νιώθετε ενοχές αν δεν μπορείτε να τα προλάβετε όλα και χρειάζεστε βοήθεια. Μην ξεχνάτε ότι τα παιδιά είναι ευτυχισμένα όταν είναι οι γονείς τους ευτυχείς. Φροντίστε λοιπόν, να κάνετε πράγματα που σας δίνουν ικανοποίηση και ευχαρίστηση.
Αν νιώθετε ότι οι άλλοι δυσκολεύονται να κατανοήσουν τα συναισθήματά σας μπορείτε να μιλήσετε στο θεράποντα ιατρό σας, ή το γυναικολόγο σας. Αυτός μπορεί να σας παραπέμψει στον κατάλληλο ιατρό.
Αν νιώσετε ότι τα δυσφορικά συναισθήματα εμμένουν για αρκετό διάστημα, ή επιδεινώνονται ή αν οι δικοί σας παρατηρήσουν αλλαγές στη συμπεριφορά σας μην διστάσετε να επισκεφτείτε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Η επιλόχειος κατάθλιψη όπως και η προγεννετική κατάθλιψη είναι μία νόσος και ως μία τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται. Γι΄αυτό το λόγο η αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας είναι απαραίτητη. ʼλλωστε η υποστήριξη είναι κάτι που όλοι χρειαζόμαστε κάποια στιγμή της ζωής μας.

Τι μπορεί να κάνουν οι υπόλοιποι για να την βοηθήσουν;
Η ίδια η λεχόνα μπορεί να μην παραπονιέται για όλα τα παραπάνω συμπτώματα και να μην έχει επίγνωση της κατάστασης απλά να αποσύρεται από τις συνήθεις δραστηριότητες, από τους φίλους, την οικογένεια ή τη φροντίδα του νεογέννητου. ʼλλες γυναίκες έχουν συναί&a